Aby coraz lepiej odpowiadać na współczesne potrzeby Kościoła i w jeszcze większym stopniu ukazywać wielki dorobek tradycji monastycznej Opactwo Benedyktynów w Tyńcu powołuje do istnienia nowy podmiot – Instytut Monastyczny. Celem jego powstania jest upowszechnianie duchowości, historii i teologii monastycznej, zwłaszcza benedyktyńskiej, dla wspólnego dobra, w służbie Kościoła, dla zbawienia dusz i dla chwały Bożej. Stanie się to możliwe poprzez przekazywanie wiedzy z zakresu monastycyzmu w ramach różnorodnej działalności Instytutu. Będzie ona miała charakter naukowy, rekolekcyjny i wydawniczy.
Instytut Monastyczny rozpoczął swoją działalność w 2020 r. Jego patronem jest bł. Kolumba Marmion OSB (1858-1923), którego liturgiczne wspomnienie przypada 3 października. Był on benedyktynem, opatem w Maredsous, teologiem. W 2020 r. Benedyktyńska Kongregacja Zwiastowania obchodziła stulecie swojego istnienia. Należą do niej wszystkie męskie klasztory benedyktyńskie w Polsce. Bł. Kolumba Marmion OSB mocno przyczynił się do założenia tej Kongregacji. Życie klasztorów benedyktyńskich przez ten okres sporo się zmieniło, jak również potrzeby Kościoła na świecie i w Polsce. Powołanie Instytutu ma być sposobem odpowiedzi na pojawiające się nowe wyzwania przed którymi stoi dzisiaj Kościół.
Jedną z inicjatyw jest organizowanie Warszawskich Spotkań Benedyktyńskich. Są to konferencje tematyczne głoszone przez benedyktynów tynieckich. Ich celem jest przedstawianie różnego rodzaju zagadnień z zakresu duchowości i teologii monastycznej. Skierowane są do szerokiego spektrum odbiorców. To okazja do bliższego poznania duchowości i teologii monastycznej, a zwłaszcza benedyktyńskiej. To również możliwość bezpośredniego spotkania z benedyktynami, podjęcia z nimi dialogu, wymiany myśli i wzajemnego poznania. Spotkania organizowane są we współpracy z Siostrami Benedyktynkami Sakramentkami w Warszawie.
Innym rodzajem działalności Instytutu Monastycznego będzie szersze promowanie publikacji monastycznych wydawanych przez Wydawnictwo Benedyktynów TYNIEC. Istnieje ono już od blisko 30 lat. Może poszczycić się niemałą serią Źródeł Monastycznych oraz innymi seriami ukazującymi duchowość, historię i teologię monastyczną. Wszystkie te serie są cały czas rozwijane, dzięki czemu literatura monastyczna w języku polskim nieustannie się powiększa.
Działalność Instytutu Monastycznego obejmuje również organizowanie rekolekcji, warsztatów i dni skupienia. Są one praktycznym wprowadzeniem w duchowość monastyczną. Kadrę prowadzącą stanowią benedyktyni tynieccy oraz osoby świeckie współpracujące z nimi. W przyszłości planowane jest także prowadzenie wykładów z duchowości, historii i teologii monastycznej. Będą one skierowane do wszystkich zainteresowanych duchowością i teologią monastyczną.
Opactwo tynieckie ze względu na swój dorobek na przestrzeni blisko tysiąca lat jest naturalnym miejscem do stworzenia instytucji, która będzie zajmować się spuścizną szeroko pojętego monastycyzmu. Instytut jest nową przestrzenią, dzięki której stanie się możliwe upowszechnianie wielkiego dorobku monastycznego Kościoła. Działanie Instytutu ma także stworzyć okazję do nowych badań w tej dziedzinie w odniesieniu do aktualnych problemów współczesnego świata i Kościoła.